Βιβλιοκριτική
Από Βασίλειο Μαούτσο
‘Ψυχολογικά Ζητήματα σε Ιστορίες Φροντίδας’
Των Μαίρη Γκούβα και Ευαγγελία Κοτρώτσιου
Εκδόσεις Δημήτρης Λαγός, 2011
Το κάθε τι πρωτότυπο είναι πάντα δύσκολο να γίνει αποδεκτό εκτός αν χαρακτηρίζεται από μία εσωτερική γνησιότητα. Εν προκειμένω, έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικά πρωτότυπο βιβλίο που εμπίπτει απόλυτα στην παραπάνω κατηγορία. Μετά από μία βιβλιογραφικά άκρως εμπεριστατωμένη θεωρητική ανασκόπηση του τι σημαίνει ‘φροντίδα’ και ‘υγεία’ σε μία εποχή που αυτές οι έννοιες έχουν όλο το πολυδιάστατο βάρος της επιστήμης, της κοινωνίας, της φιλοσοφίας αλλά κυρίως της ψυχολογικά διακείμενης προσέγγισης, οι συγγραφείς εκφράζουν με τον τρόπο τους την πεποίθησή τους για την απόλυτη αφοσίωση που καλείται να έχει ο κάθε επαγγελματίας του χώρου της υγείας στον κάθε ασθενή του. Σε μία εποχή που στον Ελληνικό χώρο γίνεται τόσος πολύ λόγος περί παροχής υγείας και ιατρικής ή παραϊατρικής φροντίδας ασθενών, το μήνυμά τους είναι άκρως επίκαιρο. Διότι ως επαγγελματίες του συγκεκριμένου χώρου οι συγγραφείς γνωρίζουν πολύ καλά τις τεράστιες ελλείψεις αυτού του χώρου και τον ατέλειωτο ανθρώπινο πόνο που εκτοξεύεται στα ύψη εξαιτίας αυτών των τόσο συχνά φαινομενικά αναιτιολόγητων ελλείψεων. Διότι οι ελλείψεις δεν έχουν μόνο οικονομικό χαρακτήρα. Εδώ, το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος αναδεικνύεται στις δυσκολίες που έχουν τα ίδια τα άτομα που χειρίζονται τον ανθρώπινο πόνο και που καλούνται να τον φροντίσουν.
Πράγματι, το υπόλοιπο βιβλίο εστιάζει στην περιγραφή ενός μεγάλου αριθμού παραδειγμάτων από διάφορους χορηγούς ανθρώπινης φροντίδας, ιατρούς ή μη. Σαν μία απλή ηλιαχτίδα φαίνεται το δράμα που παίζεται όταν ένας ‘ειδικός’ πλησιάζει έναν ασθενή με σκοπό να τον φροντίσει. Οι συγγραφείς δεν επιδίδονται σε μία προσπάθεια να θεωρητικοποιήσουν με σκοπό να αναδείξουν το ψυχολογικό παράγοντα, την αλληλεπίδραση των δύο συμβαλλομένων η οποία πάσχει λόγω αγνοίας του θεράποντος, τη σημασία της ‘μεταβίβασης’ με την ευρύτερη έννοια του όρου. Οι συγγραφείς κάνουν κάτι εντελώς διαφορετικό εξού και η μεγάλη πρωτοτυπία του βιβλίου: ζητούν από τους πρωταγωνιστές της παροχής φροντίδας να μιλήσουν οι ίδιοι για τα περιστατικά τους και για τον τρόπο που αυτά ανέδειξαν τις δικές τους ελλείψεις ή εν πάση περιπτώσει έδρασαν πολλάκις καταλυτικά στη βελτίωση της δουλειάς τους και στη συνειδητοποίηση προβληματισμών τους που ποτέ δεν είχαν τολμήσει να κοιτάξουν. Η έννοια της ασυνείδητης ενοχής είναι ευρύτατα διάσπαρτη στις κλινικές περιπέτειες που περιγράφονται. Όμως, ο όρος ‘εκ των υστέρων’ που εκφράζει τα ψυχολογικά τεκταινόμενα που ακολουθούν τα κλινικά συμβάντα που έχουν ήδη εξελιχθεί σε κάθε μία χωριστά εκ των περιπτώσεων δίνει τον αμιγή ψυχοδυναμικό χαρακτήρα του βιβλίου. Εκ των υστέρων αντιλαμβάνεται κανείς ότι κάτι περίεργο έχει συμβεί μέσα του μετά από μία δύσκολή ή τραγική κλινική εξέλιξη και είτε το διερευνά και το συνειδητοποιεί, είτε προσπαθεί αμυντικά να το εξαφανίσει οπότε η εκ των υστέρων εκδοχή προόδου και βελτίωσης του επαγγελματία χάνεται.
Το βιβλίο αυτό σφύζει από ειλικρίνεια περιγραφών και δραματικές εξιστορήσεις ανθρωπίνων καταστάσεων καθημερινής άγνοιας των υπολοίπων που προτιμούν έναν επαγγελματισμό που θέλει να δείχνει ότι όλα βαίνουν καλώς. Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο βιβλίο που τυγχάνει να είναι εξαιρετικά καλογραμμένο και φροντισμένο θα επηρεάσει κάθε άνθρωπο που το διαβάσει και κάθε επαγγελματία που αναπόφευκτα θα ταυτιστεί σε πολλά σημεία με το πλήθος των συναισθημάτων που γεννά